Udar może się zdarzyć każdemu, w dowolnym miejscu i czasie. Nie daje Ci żadnego sygnału ostrzegawczego. Trzeba działać szybko, aby zmniejszyć uszkodzenie mózgu i uniknąć niepełnosprawności.
TIMAGO jako odpowiedzialny lider miesiąc marzec dedykuje tematyce udaru i postara się pomóc przybliżając ten temat i proponując rozwiązania, które mogą pomóc z radzeniem sobiez jego skutkami.
Czym jest udar?
Udar to niewydolność krążenia krwi, która wpływa na część obszaru mózgu i powoduje śmierć komórek nerwowych. Udar może spowodować porażenie lub utratę przytomności. U większości ludzi nie poprzedza go żaden sygnał ostrzegawczy.
Rodzaje udarów
Istnieją 3 rodzaje udarów:
Może się zdarzyć, że niedrożność tętnicy mózgowej jest tylko tymczasowa i problem rozwiąże się naturalnie, nie pozostawiając żadnych skutków ubocznych. Zjawisko to nazywane jest mikroudarem. Rozpoznanie potwierdza rezonans magnetyczny. Objawy są takie same jak w przypadku „prawdziwego” udaru, ale znikają w ciągu godziny. Mikroudar jest sygnałem alarmowym, który należy potraktować poważnie: w ciągu następnych 48 godzin może nastąpić udar, czasem poważniejszy. Dlatego ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Objawy udaru
Jeśli Ty lub ktoś, z Twoich bliskich, może mieć udar, zwróć szczególną uwagę na moment pojawienia się objawów. Niektóre opcje leczenia zależą od czasu ich wdrożenia po udarze.
Objawy udaru obejmują:
Kiedy wezwać karetkę?
Zasięgnij natychmiastowej pomocy lekarskiej, jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy udaru, nawet jeśli wydają się pojawiać i mijać lub całkowicie znikają.
Jeśli podejrzewasz, że ktoś w Twojej obecności może mieć udar, działaj szybko i sprawdź:
Najważniejszy jest czas. Jeśli zaobserwujesz którykolwiek z tych objawów, natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub na pogotowie ratunkowe: 999.
Nie czekaj, czy objawy ustaną. Liczy się każda minuta. Im dłużej udar pozostaje nieleczony, tym większe jest ryzyko uszkodzenia mózgu i niepełnosprawności.
Skutki udaru
Udary mają bardzo różne konsekwencje. Zależy to od tego, jak rozległy region mózgu został dotknięty i jakie on funkcje kontroluje. Po udarze niektóre osoby mogą mieć problemy z mówieniem lub pisaniem (afazja) oraz problemy z pamięcią. Mogą również mieć mniejszy lub bardziej znaczny paraliż ciała.
Kiedy komórki nerwowe są pozbawione tlenu, nawet przez kilka minut, umierają i nigdy się nie zregenerują. Jednak mózg ma pewną zdolność adaptacyjną. Zdrowe komórki nerwowe czasami potrafią przejąć funkcje martwych komórek, jeśli są stymulowane przez różne ćwiczenia.
Przyczyny udarów
Do najczęstszych przyczyn udaru należą:
Nie zawsze jest możliwe określenie dokładnej przyczyny udaru mózgu. Ważne jest jednak, aby lekarze jej szukali, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu.
Na ryzyko wystąpienia udaru wpływają także następujące czynniki:
Uważać powinny także wszystkie osoby, których bliscy krewni mieli udar.
Jak zapobiegać udarowi?
Większości udarów można zapobiec poprzez zmianę stylu życia.
Zasady zdrowego stylu życia:
Leczenie udaru
Jeśli tętnica jest zablokowana i pojawia się ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia mózgu, podawany jest lek, który pomaga szybko rozpuścić skrzepy (w ciągu godziny lub dwóch). Aby był on skuteczny, trzeba go podać dożylnie w ciągu 3 do 4,5 godziny po udarze. Kilka godzin po udarze krwotocznym często podaje się leki przeciwzakrzepowe lub przeciwpłytkowe. Pomaga to zapobiegać tworzeniu się nowych zakrzepów w tętnicach lub powiększaniu się skrzepów. Gdy udar ustabilizuje się, lekarz zwykle sugeruje stosowanie lżejszych leków, takich jak aspiryna, codziennie przez dłuższy czas. W zależności od typu udaru i stanu zdrowia pacjenta lekarz dobiera odpowiednie leki, które należy brać z uwagi na przyczynę udaru i po to, by wspomóc rehabilitację.
Gdy udar ustabilizuje się, przeprowadzane są badania, aby dowiedzieć się, czy inne tętnice nie są także zatkane z powodu miażdżycy. Może się okazać, że konieczna jest operacja np. endarterektomia czyli oczyszczenie tętnicy szyjnej z blaszek miażdżycowych, angioplastyka, umieszczenie balonika lub stentu w tętnicy, a w skrajnych przypadkach nawet operacja mózgu.
Po udarze w większości wypadków potrzebna jest rehabilitacja. Ma ona na celu wyszkolenie komórek nerwowych nienaruszonej części mózgu do wykonywania funkcji, które przed udarem były zadaniem innych komórek nerwowych.
Skala problemu
Około 1,1 miliona mieszkańców Europy doświadcza udaru każdego roku, z czego udar niedokrwienny stanowi ok. 80% wszystkich przypadków. Z roku na rok rośnie liczba osób, których udar dotyka w coraz młodszym wieku.
Coraz więcej osób po udarze w Polsce trafia na specjalistyczny oddział. Spośród 73,8 tys. osób, które trafiły do szpitala, 72% trafiło na jeden z oddziałów udarowych. Na tych oddziałach odnotowano śmiertelność niższą niż na innych oddziałach. NFZ porównał zarówno liczbę zgonów wewnątrzszpitalnych liczonych 30. i 90. dnia od daty przyjęcia do szpitala, jak i pozaszpitalnych, liczonych rok od zdarzenia. Śmiertelność dla 90 dni od hospitalizacji w skali całej Polski wyniosła 21,9%, przy czym w przypadku oddziałów udarowych —15%, a pozostałych – 39,2%. 30% pacjentów nie przeżywa roku od momentu przyjęcia do szpitala z powodu udaru. Podobnie jak w przypadku śmiertelności szpitalnej najniższą śmiertelnością cechują się oddziały udarowe —24,3%.
Jedną z potencjalnych przyczyn takiego zjawiska jest stan, w jakim pacjent trafił do szpitala. Dlatego, tak bardzo istotne jest skracanie czasu od wystąpienia pierwszych objawów udaru do rozpoczęcia leczenia.
Od roku 2007 r. obserwuje się w Polsce więcej przypadków udaru niedokrwiennego u mężczyzn niż u kobiet, jak również rośnie suma lat, które mężczyźni mogliby przeżyć, gdyby nie udar i w jego efekcie przedwczesna śmierć.
Zespół TIMAGO zdaje sobie sprawę ze skali problemu i dlatego marfzec poświęcamy na edukację w tym temacie. Na naszej stronie stworzyliśmy zakładkę "Po udarze", gdzie można zlaleźć produkty, które pomogą, gdy już musimy się zmierzyć z tym problemem w naszym otoczeniu.